Waarom JA21 de VVD in de komende vijf jaar moeiteloos leegeet en de dominante partij op rechts wordt

Elke partij kent een levenscyclus. Zo ook de VVD. De VVD is op weg naar het einde. JA21 is de weg omhoog ingeslagen en zal de meerderheid van het liberale electoraat voor zich winnen. Tenminste, als ze hét geheime ingrediënt van het liberalisme omarmen.

Er is ruimte op rechts. Al heel lang. Kiezers geven het al bij meerdere verkiezingsrondes luid en duidelijk aan. Ze willen in meerderheid over rechts. Maar de VVD levert niet meer. Al lang niet meer.

De conservatieve kiezers en de liberale kiezers, en vooral de conservatief-liberale kiezers, want dat is de grootste groep, proberen van alles. Uiteraard de PVV, maar die partij lukt het niet om mainstream te worden en wordt vooral gekozen als proteststem tegen de te slappe VVD. Dan NSC. De partij die gaat verdwijnen, maar waar veel conservatieve stemmers in geloofden. De partij ging dwalend ten onder, vooral omdat de kiezers anders dachten dan de Kamerleden. BBB ten slotte doet het best redelijk, is volks, maar misschien te volks én te plattelands. BBB mist de allure om een brede partij te worden.

Blijft over: JA21. Een jonge partij. Vier jaartjes oud pas. In die paar jaar is veel gebeurd, maar voor het hele brede publiek is JA21 nog relatief onbekend. Categorie Volt. Maar dan op rechts. Eerdmans heeft hard gebuffeld. Net als mede-oprichter Annabal Nanninga. Achter de schermen is hard gewerkt om JA21 meer te laten zijn dan de zoveelste politieke eendagsvlieg.

De zwakke punten nu: te onbekend, te Randstedelijk

De sterke punten: met de meest minimale Kamerbezetting heeft JA21 al aardig wat voor elkaar gekregen; check daarvoor de X-updates van de partij. Eerdmans heeft namens de partij heel veel groene vinkjes op zijn naam staan.

De kans: de grootste concurrent (VVD) voor het potentieel grootste deel van het electoraat (centrum-rechts) brokkelt af.

JA21 is dé partij die zichzelf kan kneden tot de natuurlijke opvolger van de VVD.

Dertig jaar geleden, de gloriejaren van Bolkestein, nog vóór Rutte zijn zegetocht begon, kon iedereen zien aankomen dat de VVD de winnende partij zou worden voor de komende decennia.

Het marktdenken had gewonnen van het socialisme. Het vrije Westen van de communisten. Liberaal van anti-liberaal.

De VVD was méér geworden dan de middenstandspartij van weleer. Een grote regeringspartij in het hart van elke coalitie.

En zo is het gegaan.

Nu is overduidelijk het verval ingetreden. De VVD is niet meer vanzelfsprekend de grootste. De VVD nam enkele verkeerde afslagen, althans volgens het electoraat, waarvan de belangrijkste was: de keuze voor een te grote overheid. Een sterke publieke sector is, zo blijkt keer op keer, vooral een immense grote publieke sector in de ogen van de VVD. Meer, meer, meer overheid was de afgelopen tien jaar het mantra.

De VVD belijdt met de mond soms nog, vooral als er weer een campagne op gang moet komen, het conservatief-liberalisme. Strenger straffen, immigratiebeperking, het ondernemingsklimaat moet beter; iedereen kent de thema’s. Maar eenmaal in de regering zet de VVD D66-achtige ministers en -staatssecretarissen op cruciale posten. En komt er niets van de verkiezingsbeloften terecht. De conservatief-liberale kiezer wordt er hoorndol van.

De VVD is teveel gaan lijken op D66 en heeft de weg afgelegd die veel partijen afleggen. Weg van het electoraat, ondergedompeld in de Haagse bureaucratie. De VVD is meer en meer een overheidspartij geworden.

Straks wil ik ingaan op wat JA21 zoveel potentie geeft, welke mensen om de partij cirkelen en wachten op het juiste moment om aan boord te springen en hét geheim van de uiteindelijke succesvolle broederstrijd met de VVD.

Maar eerst nog even kort door op de VVD.

Is het mogelijk om samen te vatten in een paar punten wat er nou precies is misgegaan bij de VVD?

Heel veel, zoals bij veel partijen. Maar de rot zit in een paar hoofdzaken:

- De Kamerleden, gemeenteraadsleden en wethouders zijn in veel gevallen mensen met een ambtelijke achtergrond. Ze hebben geen affiniteit (meer) met de kiezer die onderneemt, die spaart, die wil beleggen, die wil investeren. De kiezer die aan de toekomst van kinderen denkt. De VVD’er van nu is een ambtenaar. Dit probleem is overigens niet exclusief voorbehouden aan de VVD-lijsten. Er zijn bijna geen Kamerleden met een achtergrond in het bedrijfsleven. Laat staan dat er ondernemers onder de Kamerleden zitten.

- De visie op de rol van de overheid. Onder de vele kabinetten Rutte is de overheid spectaculair gegroeid. De VVD heeft in alle regeringsjaren het ambtenarenapparaat laten groeien. Dat is geen toeval. Het is blijkbaar de overtuiging van de VVD dat de overheid jaarlijks harder moet groeien dan het BNP.

- De visie op belastingen. Er is altijd meer geld nodig voor de overheid, vindt de VVD. Nou ja, in campagnes zeggen ze voor de vorm van niet. Maar als ze gaan regeren, verzinnen ze nieuwe belastingen en hogen ze de bestaande belastingen op. Die belastingdruk valt meer en meer neer bij de gewone ondernemer. Die ziet zijn pensioeninvesteringen verdampen.

- Immigratie. De persoon in kwestie waar het mis gaat voor de VVD heeft een naam: Eric van den Burg. Ongetwijfeld een sympathieke man. Hij werkt keihard. Maar dan precies aan wat de liberale achterban niet wil, namelijk nog méér immigratie. Hij stimuleert immigratie en dan vooral de immigratie die in de verste verte niet lijkt op de wens van de achterban: als je migranten lokt, haal dan kennismigranten. Van den Burg is het ideale uithangbord voor de mondiale asielindustrie.

Wat gaat er volgens mij in de komende jaren gebeuren met JA21 (en daarmee met de VVD)?

We gaan door drie fases heen:

Fase 1: De komende verkiezingen. JA21 maakt zich klaar als redelijk alternatief voor PVV (‘wij leveren wél aan de rechtse kiezer’) en VVD (‘wij zijn veel liberaler en hebben ideeën voor een kleinere overheid’). JA21 verzamelt mensen om zich heen die slim zijn. De kunst is het legertje politieke opportunisten te negeren. Zes zetels en regeringsdeelname.

Fase 1: De komende regeringsjaren. In het nieuwe kabinet zal JA21 vrijwel zeker plaatsnemen. Ze schuiven een paar goede mensen naar voren. Dat moet lukken, want JA21 is een nette partij dus ambitieuze bestuurders durven aan boord te stappen. En ondertussen bouwt de partij aan de organisatie en vooral aan de jongerenbeweging. JA21 zal gaan lijken op de VVD van Bolkestein in de jaren negentig.

Fase 3: De jongeren van nu stromen door. Die jongeren zijn in meerderheid rechts. Stemmen nu, nu ze nog dwars zijn, op Geert (althans, in schoolverkiezingen). Straks komen ze van school of universiteit en stemmen ze op en partij waar dertig jaar geleden hun ouders op stemden. Toen de VVD. Straks JA21. Voor hen is de VVD iets van vroeger. Een afbrokkelend bouwwerk, net als de PvdA en CDA. JA21 claimt de enorme ruimte op rechts. Een partij die ook flanken zal kennen. Waarbij de linkerflank nooit over het centrum heen gaat. Waar de VVD nu met de helft van de partij centrum-links is, focust JA21 op vrijwel het hele speelveld rechts van het centrum. Waarbij de uiterste rechtse grens niet hoeft te worden opgezocht.

Dit kan allemaal in de komende vijf jaar gebeuren. En het gaat ook gebeuren als de VVD zo doormoddert. Zoals het er nu naar uit ziet, zal de VVD eerder nog verder naar het centrum en zelfs naar links opschuiven. Dus het rechtse speelveld ligt volledig open.

De aandachtspunten voor JA21:

• JA21 moet vooral zo min mogelijk fouten maken. Geen politieke opportunisten toelaten.

• JA21 moet een goede balans vinden tussen lokaal-volks én internationale aansluiting (kijk meer naar landen die een effectieve overheid hebben (Singapore) en een snelgroeiende economie en leer daarvan).

• JA21 moet nieuwe namen selecteren.

Allereerst echt inhoudelijke, gerespecteerde mensen. Zoals in het economisch domein: Lex Hoogduin en/of Edin Mujagic. Mensen die al jaren onverstoorbaar, vaak tegen de stroom in, economische waarheden blijven verkondigen die aanslaan bij de achterban.

Zoals:

- Pas op met te grote overheidsuitgaven

- Ga als overheid niet op de stoel zitten van bank of investeerder

- Ga geen schulden aan met andere Europese landen

Zo simpel is het. Houd je aan economische wetten. Smijt niet met geld. En houd de belastingen zo laag mogelijk.

Wat moeilijker is: zoek mensen op thema’s als immigratie en ondernemerschap.

Macro-economie is ontzettend belangrijk, maar de harten winnen van ondernemende mensen vergt meer dan een visie op de rol van de overheid. Deze mensen zal JA21 moeten recruteren uit het bedrijfsleven. Het verleden heeft uitgewezen dat dat bijna een onmogelijke opgave is. Ondernemers voelen doorgaans niets voor een tijdelijke loopbaan in Den Haag.

Ten slotte. De secret sauce. Het geheime ingrediënt.

Het Middenstands DNA.

JA21 mag cultureel conservatief zijn, de partij is progressief als het gaat om ondernemerschap. Ondernemers willen vooruit. Ze willen vernieuwen. Dat maakt de meeste ondernemers vooruitgangsdenkers.

Hun natuurlijke ‘tegenstander’ is niet de concurrent in de markt. Het is de bureaucraat. Die altijd weer regels bedenkt om ondernemerschap in te perken of te ontmoedigen.

JA21 knokt voor wat we vroeger in Nederland ‘de middenstand’ noemden. Dat zijn niet alleen winkeliers. Het is een manier van denken. Een manier van leven. Het is een mentaliteit die JA21 moet omarmen als DNA.

Mensen die hun eigen broek ophouden. Die van niets iets maken. Ondernemende mensen. Zij vormen de basis van een maatschappij waarin iedereen kan floreren.

Als de economie goed draait, kan iedereen meeprofiteren. Er zijn dan banen. Én er zijn belastinginkomsten, zodat goed onderwijs en goede zorg kunnen worden geboden. Plus een sociaal vangnet voor wie niet mee kan.

Waar de VVD keer op keer de overheid als oplossing van alle problemen ziet, kiest JA21 voor ‘de middenstand’. Mensen die graag en hard werken en een positieve bijdrage leveren aan Nederland.

Als de kiezer dat niet alleen hoort in campagnepraat, maar ook terugziet in de Kamerleden en straks ministers/staatssecretarissen, dan laat JA21 geen spaan heel van de VVD.

JA21 gaat de VVD leegeten. Binnen vijf jaar is JA21 groter dan de VVD.